بررسی صحت کارکرد دستگاه اندازه‌گیری قند خون در منزل با استفاده از محلول کنترل قند کار بسیار راحتی است. شما می‌توانید به جای گرفتن نمونه خون و انجام مجدد آزمایش، از محلول‌های کنترل قند برای اطمینان از سالم بودن نوارهای تست و دستگاه اندازه گیری قند خون خود استفاده کنید. انجام این کار همانند گرفتن یک نمونه برای بررسی قند خون توسط دستگاه اندازه گیری شما است.
محلول‌های مختلفی در بازار وجود دارد و هر شرکت محلولی متناسب با دستگاه خود، ارائه می‌دهد. محلول‌های کنترل قند حاوی مقدار مشخصی گلوکز هستند که توسط شرکت سازنده تعیین می‌شوند. این درحالی است که غلظت گلوکز در قطرات متفاوتی از خون در یک بار نمونه‌گیری از انسان می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین بررسی دستگاه اندازه‌گیری قند خون و نوار تست قند خون توسط محلول کنترل با ارائه نتایج مورد انتظار، برای اطمینان از صحت کارکرد دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محلول کنترل قند خون چیست؟
محلول کنترل قند مایعی است که از آب، گلوکز، بافرها و میکروب‌کش‌ها تشکیل شده است و به این ترتیب دارای خواص زیر خواهد بود:
- دارای غلظت مشخصی از گلوکز است که می‌تواند برای بررسی عملکرد دستگاه اندازه گیری قند خون و نوارهای تست مورد استفاده قرار گیرد.
- دارای سطح pH نزدیک به مقدار فیزیولوژیک خون انسان است.
- از رشد میکروب‌هایی که می‌توانند غلظت گلوکز را تغییر دهند جلوگیری می‌کند.
دستگاه اندازه گیری قند خون به همان روشی که میزان گلوکز در نمونه خون را مورد سنجش قرار می‌دهد میزان گلوکز موجود در محلول کنترل را نیز می‌تواند شناسایی کند. مقدار گلوکز موجود در محلول که توسط دستگاه با نمایش یک عدد، باید در محدوده مشخصی که روی قوطی‌های نوار تست براساس غلظت گلوکز موجود در محلول کنترل چاپ می‌شود قرار گیرد.
سازندگان اغلب بیش از چند انتخاب محدود برای ساخت محلول‌های کنترل که با مارک‌های مختلف نوار تست سازگار باشند ندارند. محلول‌های کنترل، بر اساس غلظت‌های گلوکز کم، متوسط و زیاد می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. بر روی قوطی‌های نوار تست محدودهی هدف گلوکز برای هر نوع از این محلول‌های کنترل چاپ شده است و به این ترتیب می‌توانید بررسی‌های تکمیلی را جهت پی بردن به صحت کارکرد دستگاه اندازه گیری قند خون و نوارهای تست توسط محلول‌های کنترل انجام دهید.
هر چند وقت یکبار نیاز است که دستگاه‌های اندازه‌گیری قند خون توسط محلول‌های کنترل مورد بررسی قرار گیرند؟
این تست باید به دفعات متعدد و با دلایل مختلف انجام گیرد.
- زمانی که حدس می‌زنید دستگاه اندازه گیری قند خون و یا نوار تست شما به درستی کار نمی‌کند.
- زمانی که نتایج تست قند خون‌تان خیلی بالاتر یا خیلی پایین‌تر و یا خیلی دور از انتظارتان نسبت به چیزی که احساس می‌کنید است.
- قوطی نوار تست‌تان خراب شده و یا اینکه درب آن به‌درستی محکم نمی‌شود.
- دستگاه اندازه‌گیری قند خون از دستتان افتاده، آسیب دیده و یا خیس شده باشد.
- دستگاه اندازه‌گیری قند خون در معرض برخی شرایط آب و هوایی بد مانند رطوبت، درجه حرارت بالا و یا نور مستقیم خورشید قرار گرفته باشد.
- پزشکتان به شما توصیه کرده باشد.
صرف‌نظر از علت انجام این تست، هدف همیشه یکی است: آیا نوار تست و دستگاه اندازه‌گیری قند خون به‌درستی کار می‌کند یا خیر؟ با این حال این تست این نکته که اندازه‌گیری قند خون تا چه حد دقیق است را مشخص نمی‌کند.
بررسی صحت کارکرد دستگاه اندازه گیری قند خون
اگرچه با انجام این تست می‌توان به این نکته پی برد که دستگاه اندازه‌گیری قند خون سطح قند خون را تا چه حد بالاتر و یا پایین‌تر از حد مورد انتظار نشان می‌دهد، با این حال وجود خواص متفاوت خون و محلول کنترل قند مانع از این می‌شود که انجام این تست راهی کاملا اطمینان بخش برای بررسی میزان دقت دستگاه اندازه گیری قند خون تلقی شود.
در عوض این نکته را مشخص می‌کند که آیا دستگاه اندازه گیری قند خون و نوار تست به درستی کار می‌کند یا خیر؟ و به این ترتیب می‌توان به دنبال علل دیگری برای رفع مشکل خوانش دقیق دستگاه بود. دقت خوانش دستگاه اندازه گیری قند خون می‌تواند تحت تأثیر بسیاری از عوامل به ظاهر غیرمرتبط با عملکرد آن دستگاه کاهش یابد. مانند شرایط محیطی، ارتفاع از سطح دریا، روش‌های نمونه‌گیری و استفاده از نوارهای تست آسیب دیده یا منقضی شده.
گاهی انجام آزمایش با دست‌های شسته نشده یا عدم وجود قطره خون به مقدار کافی می‌تواند نتایج آزمایش را به کلی تغییر دهد. بنابراین، شناسایی و کنترل عوامل تداخل‌گر می‌تواند گامی ساده برای بهبود دقت نتایج این آزمایش باشد.
نحوه استفاده از محلول های کنترل قند:
روش انجام این تست همانند تست بررسی قند خون است. از این تست برای کالیبراسیون دستگاه استفاده نمی‌شود بلکه روشی برای بررسی عملکرد دستگاه اندازه گیری قند خون و نوار تست است. مراحل انجام این تست در زیر آورده شده است:
مرحله ۱: یک نوار تست جدید در دستگاه قرار دهید.
مرحله ۲: ظرف محلول کنترل قند را به شدت تکان دهید.
مرحله ۳: قطره اول را دور بریزید و نوک بطری را پاک کنید تا تمیز شود.
مرحله ۴: قطره دوم را روی یک سطح سخت و تمیز پخش کنید، سپس نوار آزمایش را تا زمانی که نمونه محلول کنترل کافی بر روی آن قرار گیرد با قطره تماس دهید.
مرحله ۵: بعد از آنکه دستگاه نتیجه آزمایش را نشان داد آن را با محدودهی چاپ شده روی قوطی نوار تست مقایسه کنید.
مرحله ۶: نوار تست استفاده شده را دور بریزید و بطری محلول کنترل را به همراه سایر لوازم آزمایش در ظرف مخصوصی نگهداری کنید.
صحت انجام این تست چگونه تایید می‌شود؟
مرحله بعد از انجام آزمایش محلول کنترل قند، مقایسه عدد نمایش داده شده روی دستگاه با محدودهی مشخص شده توسط سازنده است که بر روی قوطی‌های نوار تست چاپ می‌شود. لازم به ذکر است که نتایج حاصل از آزمایشات محلول کنترل قند ارتباطی با سطح گلوکز خون ندارد و غلظت گلوکز خون شما را منعکس نمی‌کند.
از آنجا که نتایج هیچ دو آزمایشی با هم یکسان نیست، تولید کنندگان به جای ارائه یک عدد واحد، محدوده مورد انتظار در این آزمایشات را ارائه می‌دهند. اگر نتیجه ی آزمایش محلول کنترل در محدوده چاپ شده روی قوطی نوار تست نباشد با سازنده شرکت دستگاه اندازه گیری قند خون خود تماس بگیرید و مشکل را با آن‌ها در میان بگذارید.
تاریخ مصرف این محلول های کنترل چه مدت است؟
تاریخ انقضای اکثر محلول‌های کنترل ۹۰ روز پس از باز شدن درب بطری می‌باشد. برخی تولید کنندگان محلول‌های کنترل با تاریخ انقضای طولانی تر نیز تولید می‌کنند. بهتر است این محلول‌ها پس از گذشت تاریخ انقضای درج شده روی بطری دور ریخته شوند. بعد از هر بار استفاده درب قوطی را محکم ببندید. دما و رطوبت می‌تواند بر روی محلول کنترل تاثیر بگذارد و به طور بالقوه نتیجه آزمایش را تغییر دهد. بنابراین شرایط نگهداری از آن که بر روی بطری نوشته شده است را مطالعه و بهترین مکان برای نگهداری از آن را مشخص کنید.
چگونه می توان محلول کنترل قند را تهیه کرد؟
به طور معمول می‌توانید محلول کنترل قند را از همان شرکت سازنده نوار تست و دستگاه اندازه گیری قند خون‌تان تهیه کنید. اکثر شرکت‌های بیمه نیز هزینه آن را پرداخت می‌کنند. این محصول را از داروخانه‌ها نیز می‌توانید تهیه کنید.
آیا می‌توان از هر نوع محلول کنترل قندی استفاده کرد؟
برای هر نوع دستگاه اندازه‌گیری گلوکومتر و نوار تست محلول‌های کنترل مخصوص ساخته شده است و هیچ مارک جهانی عمومی وجود ندارد. اگر مطمئن نیستید که کدام محلول مناسب کار با دستگاه اندازه گیری گلوکومتر شماست دستورالعمل های همراه آن را مطالعه کنید و یا به وب سایت شرکت سازنده دستگاه اندازه‌گیری قند خون خود مراجعه کنید. هر زمانی که شما و یا پزشکتان احساس کنید که نیاز به بررسی دستگاه اندازه گیری قند خون‌تان با محلول کنترل قند وجود دارد می‌توانید این تست را انجام دهید. این کار را می توان در چند مرحله ساده در خانه انجام دهید.
